Endiet adında yepyeni bir diyet uygulaması geliştiren Diyetisyen Elvan Odabaşı, bu yeni uygulamayı ve mikrobiyota ile mikrobiyomlar hakkında bilinmeyenleri Be Well Türkiye'ye anlatıyor.

Mikrobiyota ve mikrobiyom kavramları nedir?

V&uuml;cudumuzun her noktasına yayılmış ve var olduğumuz andan itibaren bize eşlik eden, yediğimizi, i&ccedil;tiğimizi, stresimizi, g&uuml;l&uuml;ş&uuml;m&uuml;z&uuml;, hastalığımızı paylaştığımız trilyonlarca bakteri, mantar, k&uuml;f gibi mikroskobik minik canlılara sahibiz ve bunların oluşturduğu ekosisteme &lsquo;mikrobiyota&rsquo; diyoruz. Bu minik canlıların gen yapılarını da &lsquo;mikrobiyom&rsquo; şeklinde nitelendiriyoruz.

Neden bazı diyetler bazı insanlara iyi gelirken bazılarına iyi gelmiyor?

Biz yanlış soruyu sorduğumuzu yaptığımız &ccedil;alışmalarla g&ouml;zlemledik. S&uuml;rd&uuml;r&uuml;lebilir ve etkili bir sonu&ccedil; almak i&ccedil;in az karbonhidratlı, az yağlı, şekerden uzak bir hayat tek başına yeterli kalmıyor. Genel sağlık bilgileri her bireyde de ge&ccedil;erli olmuyor. Aslında sormamız gereken en doğru soru: &lsquo;Bana en uygun diyet hangisidir?&rsquo; olmalı. Bu sorunun cevabı da bağısaklarımızda gizli.

Son zamanlarda sık sık bağırsakların &ldquo;ikinci beynimiz&rdquo; olduğu s&ouml;yleniyor. Bağırsak mikrobiyotaları neden bu kadar &ouml;nemli?

Homo sapiens, binlerce yıldır v&uuml;cudundaki dost mikroorganizmalarla birlikte ve etkileşim halinde evrimleşmektedir. &Ouml;zellikle bağırsakta yaşayan mikroorganizmaların &uuml;rettikleri metabolitler ve hatta genetik materyaller insan sistemik dolaşımına katılmakta, epigenomik mekanizmalarla inaktif genlerin aktive olmasına, b&ouml;ylelikle sağlıklılığın s&uuml;rmesine, birtakım hastalıkların oluşmamasına ve evrime neden olmaktadır (Rook 2010, Rook ve ark. 2015). Bağırsak mikrobiyotası, sağlıklı bir durumda, metabolizmayı etkileyerek, bağışıklık sistemini mod&uuml;le ederek ve patojenlere karşı koruyarak konak&ccedil;ıya &ouml;nemli işlevler sağlayan karmaşık bir ekosistemdir. Sağlıklı ve uzun yaşamın anahtarı sağlıklı bir bağırsak yapısıdır. O nedenle kişisel bağırsak mikrobiyomunun i&ccedil;eriğinin bilinmesinde sayısız faydası bulunuyor. İşte bu noktada mikrobiyom analizi devreye giriyor. Bu analiz bireylerin yiyeceklere olan tepkisini g&ouml;rmemizi sağlıyor. Her insanın aynı yiyeceğe olan tepkisi farklıdır. Kan şekerini dengeleyecek, sağlıklı ve kişiselleştirilmiş bir diyet listesini tam anlamıyla oluşturabilmek i&ccedil;in bu analizin gerekli olduğuna inanıyorum.

Trend_MikrobiomDiyet.jpg

Bu testi kimler yaptırmalı? 

B&uuml;y&uuml;k bir pop&uuml;lasyon s&ouml;z konusu. 10 kişiden biri diyabet. Bu da &ccedil;ok dikkat edilmesi gereken bir konu. Pre-diyabet aşamasında olanlar, herhangi bir akut-kronik rahatsızlığı olanlar, kilo problemi yaşayanlar, uyku problemi yaşayanlar, otoimm&uuml;n rahatsızlığı olanlar veya sağlıklı bireyler başvurup i&ccedil; d&uuml;nyaları hakkında ayrıntılı bilgi alabilir.

Test sonrası nasıl bir hizmet veriyorsunuz?

Bizler kurduğumuz bu sistemde, yaptığımız analizler sonucu yapay zeka tabanlı kişiselleştirilmiş diyet listeleri oluşturuyor ve spesifik olarak bireyin en doğru şeklide beslenmesini sağlıyoruz. Spesifik mikroplara sağladığımız spesifik besinlerle bireylerin problemlerini &ccedil;&ouml;zebiliyoruz. Daha &ouml;nce genel sağlıklı listelerin erişemediği sınırlara erişmek hedefimizdir.

Bize sisteminizden biraz bahsedebilir misiniz? Nasıl &ccedil;alışıyor?

&Ouml;ncelikle kullanıcılar mobil uygulamaya/web abone olmaktadır. Bu kişisel program, bireyin sağlık ge&ccedil;mişini ve genel diyet alışkanlıklarını sorduktan sonra başlamaktadır. Kullanıcılara verilen numune toplama kitinden elde edilen dışkı &ouml;rnekleri, Erciyes &Uuml;niversitesi Genom ve K&ouml;k H&uuml;cre Merkezine g&ouml;nderilmektedir. Bu labaratuvar T&uuml;rkiye&rsquo;nin en b&uuml;y&uuml;k gen ve k&ouml;k araştırma merkezidir. Burada numunenin mikrobiyal DNA&#39;sı analiz edilerek, kişisel mikrobiyomun profilleri elde edilmekte ve raporlar kullanıcı ile paylaşılmaktadır. Bu rapora g&ouml;re, diyet programı mobil uygulama / web &uuml;zerinden kullanıcıya sunulmaktadır. 4000 adet besinden hangisinin sana ne kadar uygun olduğu, hangisinden uzak durman gerektiği skorlama ile uygulama &uuml;zerinden g&ouml;sterilmektedir. Bireyin v&uuml;cut kitle indeksini sağlıklı bir şekilde d&uuml;zenleyen bu program, kişinin mikrobiyom profiline g&ouml;re diyet &ouml;nerisi algoritmaları ile &uuml;retilmektedir.

Peki bu testi ne sıklıkla yaptırmak gerekiyor?

90 g&uuml;n mikrobiyomun zararlı aktivitelerinin bastırılması ve yararlıların artışında, mikrobiyom ve genel sağlığa daha kalıcı bir etki sağlamak i&ccedil;in yeterli zaman sunar. Birey kendisinin en temel &ouml;l&ccedil;&uuml;t&uuml;d&uuml;r. Fonksiyonel aktif mikrobiyom değişikliklerinizi takip etmek i&ccedil;in yılda birka&ccedil; kez ya da gerektiği sıklıkta tekrar test etmenizi &ouml;neririz.

&quot;Herkesin kendisine sorması gereken&nbsp;en doğru soru: &lsquo;Bana en uygun diyet hangisidir?&rsquo; olmalı. Bu sorunun cevabı da bağısaklarımızda gizli.&quot;

O zaman mikrobiyomum zaman i&ccedil;erisinde değiştiğini s&ouml;ylebiliriz...

Her insanın farklı genetik yapısı olduğu gibi, farklı mikrobiyotası, farklı mikrobiyomları vardır. Bakterilerin karakteristik &ouml;zellikleri genlerinde kodlanmıştır. Bu bakteriler temelde aynı gibi g&ouml;z&uuml;kse de zamanla yaptıkları g&ouml;revleri farklı oyunculara devrederler. Mikrobiyom koru değişmez, &ccedil;evresi kişiye ve yaşam tarzına g&ouml;re değişiklikler g&ouml;steriyor. Kor dediğimiz olay fonksiyon olayıdır. V&uuml;cudumuzda bu fonksiyon s&uuml;rekli ger&ccedil;ekleşmektedir. Bizim asıl amacımız bu fonksiyonu &uuml;stlenen oyuncuları iyi y&ouml;nde değiştirmektir. Bir yerine birden fazla g&ouml;revi &uuml;stlenen iyi oyuncuları yerleştirmektir. Mikrobiyomunuzu mod&uuml;le edebiliyoruz.

Hangi analiz y&ouml;ntemini kullanıyorsunuz?

Gelişmiş molek&uuml;ler genetik analizleri kullanarak, bağırsak mikrobiyomunu oluşturan bakterileri numaralandırıyoruz. Bu analiz sayesindeismini, işlevini bilmediğimiz bakterilerle bile işlem yapabilmekteyiz. Asıl yaptığımız işlem bakteri genlerini numaralandırmak, bu bakteri genlerinin DNA y&uuml;klerini birbirine oranlamak ve gen ile ilişki kurmaktır. Dışkı &ouml;rneğinde, yeni geliştirilmiş DNA sekanslama y&ouml;ntemi olan 16s rRNA y&ouml;ntemiyle &ccedil;ok rahat bir şekilde bu analize erişebilmekteyiz. Mikrobiyomunuzu mod&uuml;le edebiliyoruz

AC-99.jpg

Analiz s&uuml;resinde yapay zeka sisteme nasıl bir katkı sağlıyor? 

Yapay zeka sayesinde, sizin ve bağırsak mikrobiyomunuz i&ccedil;in hangi gıdaların ve takviyelerin ideal olduğunu keşfedebiliyoruz. B&ouml;ylece optimal sağlığı deneyimleyebiliyorsunuz. Yapay zeka motorumuz, geniş bilgi veritabanızmızdaki verilerin &ccedil;oklu analizini ger&ccedil;ekleştirir. Dikkatle se&ccedil;ilmiş y&uuml;ksek kaliteli hakemli bilimsel literat&uuml;r, bilim ekibimizden gelen uzman bilgiler, biyolojik testler ve danışan geri bildirimleri yapay zeka makinemizi eğitmektedir. Yapay zeka teknolojisi ile insan aklının analiz edemeyeceği verileri &ccedil;ok daha hızlı ve net bir şeklide elde ediyoruz. Yapay zeka tıpta ve bir&ccedil;ok alanda yararlı olduğunu kanıtlamış ve g&uuml;n&uuml;m&uuml;z teknolojisinde bir &ccedil;ığır a&ccedil;mıştır. Yapay zeka, insanların mantıklı d&uuml;ş&uuml;nebilme, &ouml;ğrenebilme ve &ouml;ğrendiklerini yeni durumlara uygulama kabiliyetlerini makinelere aktarmaktadır. Yapay zeka robotlarla g&uuml;ndeme gelse de, tıp gibi alanlardaki kullanımı da son d&ouml;nemlerde artış g&ouml;stermektedir. Araştırmacıların zorlu g&ouml;revlerini daha hızlı ger&ccedil;ekleştirmelerine yardımcı olarak tıbbi araştırmayı hızlandırmaktadır. Yapay zeka, &ccedil;ağımızın en b&uuml;y&uuml;k problemi olan ve hi&ccedil;bir şeklide tedarik edemediğimiz &lsquo;zaman&rsquo; kavramına bir &ccedil;&ouml;z&uuml;md&uuml;r. Hasta G&uuml;venliği Dergisi&rsquo;nde yapılan bir araştırmaya g&ouml;re yılda 400.000&rsquo;den fazla kişi hastanelerde erken &ouml;lmektedir. Yapay zeka ile gelişen teknoloji ve sağladığı zaman tasarrufu sayesinde erken m&uuml;dahale ile daha &ccedil;ok insan hayatı kurtarma s&ouml;z konusudur. Algoritma hastaları s&uuml;rekli olarak izleyebilmektedir. Bu y&uuml;zden geliştirilen algoritmalar olduk&ccedil;a yararlı ve pratiktir.

Bu sistemde bir diyetisyene gerek var mı?

D&uuml;nya genelinde yapılan &ccedil;alışmalar doğrultusunda ortaya &ccedil;ıkan verilerden yola &ccedil;ıkarak uzman bir robot oluşturduk. Bu robotun b&uuml;nyesinde binlerce bakteri, binlerce besin, binlerce biriken tecr&uuml;be ile bakıp literat&uuml;rde bulamayacağın bilgiler mevcut. &Uuml;reten değil, kontrol eden bir sistem getirmeyi ama&ccedil;lıyor; meslekleri k&uuml;&ccedil;&uuml;k işlerden kurtarıp sonuca ve kontrole daha hızlı g&ouml;t&uuml;ren bir sistem kazandırmak istiyoruz. Taslak olarak yaptığımız işte son &uuml;r&uuml;n&uuml; ortaya &ccedil;ıkaran oyunculara bakıyor ve doğru ham maddeyi veriyoruz. Bununla beraber t&uuml;m olayı tabi ki sadece makineye bırakmıyoruz, diyetisyenlerimiz de hastalarla s&uuml;rekli y&uuml;z y&uuml;ze ve online iletişim kuruyor. Robotun hazırladığı ayrıntılı Endiet raporunun yanı sıra diyetisyenler bu rapor doğrultusunda kişiye &ouml;zel bir diyet listesi hazırlıyor. Kompozisyon, porsiyon, denge, &ccedil;eşitlilik, &ouml;neri, yeterlilik, g&uuml;venirlik gibi konularda da diyetisyenlerin desteği &ouml;n planda oluyor. Raporlama aşamasından sonra ise hastanın takibi hem mobil uygulama &uuml;zerinden hem de y&uuml;z y&uuml;ze g&ouml;r&uuml;şmelerle ger&ccedil;ekleşecek. Bu s&uuml;re&ccedil;te aynı zamanda psikolojik olarak motivasyon desteği de mevcuttur. Sonu&ccedil;ta biz bir yol haritası sunmuyoruz, sadece gerekli verileri sağlıyoruz. Daha sağlıklı bir yolda ilerlemek adına bir diyetisyen yardımıyla bu verileri kullanmakta fayda var.

Gelecekten gelen diyet

Tags

Tavsiye edilen içerikler

PARTİ

Jaguar’da Yeni Bir Dönem Başlıyor; Korkusuz, Coşkulu, Etkileyici

MODA

MAX&Co. moda dünyasına yepyeni bir soluk getiren çarpıcı bir iş birliğine imza atıyor

PARTİ

Women In Film Max Mara Face of the Future Award

MODA

Moda tutkunlarının dikkat etmesi gereken 5 temel trend

ALIŞVERİŞ

Sade ve zamansız: Qupra

ALIŞVERİŞ

Moda dünyasına zamansız bir dokunuş

ALIŞVERİŞ

Amazon’un ödüllü 'Gülümseten Kasım' kampanyası başladı

YEMEK

Zarafetin ve lüksün adresi