Ayurvedik beslenme 101
Ayurvedanın tarihi çok eski yıllara dayanmasına rağmen son zamanlarda tüm dünyada oldukça popüler. Geri dönüşünün arkasındaki neden sizce nedir?
Tarihsel, kültürel ve sosyo-politik birçok nedeni var. Fakat kesin bir sebep söylemek gerekirse yoga popülaritesinin artması diyebiliriz. Bildiğiniz gibi, Yoga ve Ayurveda kardeş bilimleridir. Her zaman birlikte uygulanmışlardır ve birbirlerini çok iyi tamamlarlar. İkinci sebep ise insanların batı medikal modeli ve kronik hastalıklar konusundaki yetersizlikleri ile giderek daha fazla hüsrana uğramasıdır. Böylece alternatif şifa biçimlerine yöneliyorlar.
Türkiye’de ayurvedaya ilgi nasıl sizce?
Yukarıda belirttiğim gibi, şu anda Türkiye'de Ayurveda’ya büyük bir ilgi var. Son 9 yıldır uygulamam her zaman meşguldü. Bence insanlar gelip giden diyet eğilimlerinden bıkmış durumdalar ve beslenme konusunda daha sağlam, kalıcı bilgi ve kılavuzlar istiyorlar.
Ayurvedik bünye tipimizi nasıl öğrenebiliriz? Vata, Pitta ve Kapha nedir?
Web sitemden bir test ile öğrenebilirsiniz (www.ulli-ayurveda.com/tr/dosha-quiz). Ancak, en doğru yol, anayasa ve dengesizliklerinizi doğrudan nabızdan belirlemek için nabzınızı alacak bir Ayurveda uygulayıcısı bulmaktır.
Vata, Pitta ve Kapha, anayasalarınızı oluşturan biyo-enerjilerdir (doshalar). Farklı temelleri var. Bu temel kompozisyonlar size fiziksel ve psikolojik özellikler verir. Bir kez bunları bilirseniz, fiziksel ve duygusal olarak onlarla başa çıkmayı daha iyi öğrenebilirsiniz.
Vata’nın temel bileşimleri (hava ve eter) nedeniyle, fiziksel olarak, Vata yapıları hafiftir. Dar bir gövdeye sahiptirler ve incedirler. Vata anayasaları huzursuz ve hiperaktif. Çoklu görevleri ve birçok topu aynı anda hokkabazlık etmeyi çok severler, ancak zayıf dayanıklılık nedeniyle, kendilerini aşırı zorlama ve kolayca tükenme eğilimindedirler. Vata türleri yaratıcı, esnek ve açık fikirlidir, coşkusu çoğu zaman büyüleyicidir. Psikolojik olarak, dengesiz olduğunda, Vata halkı endişe, korku, stres, gerginlik ve gerginlik eğilimindedir. Vata insanlar iyi bir rutin, düzenli yemek zamanları ve bolca dinlenme ve sıcaklıkla en iyisini yaparlar. Beslenme açısından, çorba gibi daha pişmiş, nemli yiyecekleri veya kinoa veya Basmati pirinci gibi besleyici taneleri olan sıcak pişmiş sebze yemekleri yemeleri daha iyidir.
Pitta ise orta kaslı, iyi gelişmiştir. Temel bileşimi (ateş ve su) nedeniyle, metabolizmaları güçlüdür ve genellikle sıcak hissederler. Kararlı, hedef odaklı ve güçlü iradelidirler. Onlar büyük doğal liderler ve baskın bir kişiliğe sahiptirler. Dengesiz olduğunda, Pitta halkı etrafta bulunmak için bir acıdır. Sabırsız, öfkeli ve eleştirel olurlar. Pitta türleri çok fazla ateşe sahiptir, bu nedenle onlar için yiyecekleri ve alkol, kahve ve baharat gibi rutinleri ısıtmaktan kaçınmak ve soğutmak önemlidir. Bol yapraklı yeşil sebzeler, ve maş fasulyesi gibi serinletici enginar veya karahindiba gibi karaciğer destekleyici yiyecekler içeren bir diyet yaparak, en iyisini yapmış olurlar.
Kapha ise Temel bileşimi (toprak ve su) nedeniyle, fiziksel olarak oluşumları daha ağırdır. Yuvarlak bir yüze, geniş bir gövde çerçevesine, büyük kalçalara ve yuvarlak omuzlara sahiptirler. Metabolizmaları genellikle halsiz, aşırı kilo eğilimindedir. Kapha türleri etrafta olmaktan hoşlanır: neşeli, tatlı ve kolay, sakin ve sabırlı. Çok kararlı kişilikleri vardır. Ve güvenli bir şekilde oynamayı seviyorlar. Dengesiz olduğunda, Değişmeyi sevmezler ve kolayca depresyona girebilirler. Durgun bir eğilime sahip olduklarından, Kapha anayasaları aktivite ve stimülasyonla en iyisini yapar. Düzenli egzersizler, kardiyo, ayrıca süt ürünleri (süt, peynir, yoğurt) ve şeker, ekmek gibi ağır yiyeceklerden kaçınmak, metabolizmalarına iyi gelecektir. Metabolizmalarını hızlandırmak için pul biber, karabiber, zencefil ve karanfil gibi baharatları da kullanabilirler.
Ayurveda kadar ayurvedik beslenmede gündemde. Bu beslenme türünü tek bir cümleyle tanımlamanız gerekirse...
Bir Ayurveda diyetini takip etmek demek vücudunuzun tam olarak neye ihtiyacı olduğuna göre yemek demek. Bu, beslenme biçimi mevsimlere göre ve en uygun şekilde yemek ve metabolizmayı sağlamak için çeşitli baharatlar kullanmak anlamına gelir.
Ayurvedik beslenmenin temelini oluşturan gıdalar hangisi? Yasak olan bir besin türü var mı?
Ayurveda beslenmesi dogmatik bir sistem olmadığından her türlü mutfağa uygulanabilir. Çoğu insan Ayurveda yemeklerinin Hint yemeği olduğunu düşünür, ancak böyle olması gerekmez. Kitchari (Basmati pirinci ve baharatlarla pişirilmiş maş fasulyesinin eşsiz birleşimi) gibi bazı temel şeylerin yanı sıra Ghee (saflastırılmıştereyağı), bademler ve hurmalar, Ayurveda menüsünde sıkça göreceğiniz şeylerdir. Ancak bireylere dayalı bir diyet olduğu için bulunduğunuz yere, kişiye ve mevsime göre değişebilir.
"Ayurveda tüm hastalıkların bağırsakta hatalı sindirim ve suboptimal asimilasyon ile başladığını belirtiyor."
Ayurveda’da sindirim sistemimizin ikinci beynimiz olduğuna inanılıyor. Sindirim sistemimiz ile nasıl bir bağlantısı var bu beslenme tarzının?
Ayurveda sadece bağırsakları ikinci beyin olarak görmez. Tüm hastalıkların bağırsakta hatalı sindirim ve suboptimal asimilasyon ile başladığını belirtir. Bu nedenle, yiyecekleri en iyi şekilde sindirilebilir hale getirmeye (tahıl ve mercimek ıslatmak veya sebzeleri fermente etmek gibi), yemeklerde sindirici baharatlar kullanmak, artık yiyecek kullanmak, meyve gibi uyumsuz yiyecek kombinasyonlarını diğer yiyeceklerle birleştirmemeye çok dikkat ediyoruz.
Özellikle kimler sizce bu beslenme türüne yönelmeli?
Bugünlerde neredeyse herkes, çünkü insanlar sindirim sistemlerini mahvetti. İnsanlar hangi yiyeceklerin kendileri için iyi olduğu ile temaslarını kaybetti. Bir çoğu sadece televizyonda veya sosyal medyada gördükleri trendleri takip ediyor. Bence herkes, kendi bedenlerinin doğuştan gelen zekasına yeniden bağlanmaktan gerçekten faydalanabilir.
Ayurvedik tıp danışmanı Ulli Allmendinger, Advayta Bomonti’nin kurucusu Yeliz Altınışık ve Diyetisyen Sena Tuvanç ile Nobo adında bir ayurvedik restoranı hakkında merak edilenler için tıklayın.
Fotoğraf: Özkan Önal
